Steeds minder Poolse arbeidsmigranten naar Nederland: wie gaan dan de arbeidsplekken opvullen?
Bedrijven die al jaren naar tevredenheid werken met Poolse arbeidskrachten, hebben een steeds kleinere vijver om uit te vissen. Er zijn steeds minder arbeidskrachten uit Polen die bereid zijn om in Nederland te komen werken. En dat is een probleem, want de werkzaamheden gaan door en geen bedrijf wil de productie zien teruglopen door een tekort aan personeel.
Polen zien steeds minder voordelen om in Nederland te werken
De reden voor de steeds kleiner wordende vijver met Poolse arbeidsmigranten is vrij simpel; de economie in Polen draait zelf op volle toeren. De lonen in Polen stijgen al geruime tijd, waardoor mensen die in eigen land werken het óók goed hebben. En zeg nou zelf: waarom zou je huis, haard en gezin verlaten voor een iets hoger inkomen? Nog een belangrijke factor: een nieuwe wet betreffende inkomstenbelasting in Polen. Sinds 1 januari 2021 moeten Polen – wanneer ze in Nederland werken – naast belasting in Nederland, óók inkomstenbelasting in Polen betalen. Een flinke lastenverzwaring, waardoor ze aan het einde van streep steeds minder geld overhouden. Deze factoren bij elkaar, maken dat het aanzienlijk minder aantrekkelijk is om als Poolse arbeidsmigrant in Nederland te komen werken.
Uitzendorganisaties ingericht op Poolse werknemers
Vóór de economische groei, stonden Poolse arbeidsmigranten jarenlang ‘te springen’ om in Nederland te werken. Denk aan werkzaamheden als aardbeien plukken, asperges steken of vlees inpakken bij temperaturen van -7. Veel bedrijven met dit soort werkzaamheden hebben hun processen jaren geleden volledig afgestemd naar deze Poolse medewerker. Denk aan Pools sprekende leidinggevenden en coördinatoren, in het Pools vertaalde (contract)documenten maar ook de huisvesting van alleen Polen en alles wat daarbij komt kijken. Maar nu er steeds minder Polen naar Nederland komen, vraagt is deze aanpak onder druk komen te staan. Het werk is er namelijk in overvloed, maar er zijn te weinig mensen voor te vinden.
Vergelijking oost Europese landen
Niet alleen Polen kent de afgelopen jaren economische groei, ook het gemiddelde inkomen in andere Oost-Europese landen groeit elk jaar gestaag. Toch is Polen in dit verhaal het paradepaardje en ‘rent’ beduidend sneller dan andere Oost-Europese landen. Waar polen in 1989 nog op hetzelfde economische niveau stond als Oekraïne, Bulgarije en Roemenië, hebben ze deze landen inmiddels ver achter zich gelaten. Ook landen als Hongarije, Tsjechië en Slowakije stonden er in 1989 economisch aanzienlijk beter voor dan Polen, maar Polen is inmiddels ook deze landen in economisch opzicht voorbij. Het minimumloon, ligt inmiddels hoger in Polen, dan in deze landen.
Oost-Europa is groter dan alleen Polen
Een volledige focus op Poolse arbeidsmigranten schreeuwt om verandering. Zo zijn er – naast een steeds kleinere groep Polen – veel Bulgaren, Roemenen, Hongaren Litouwers en Slowaken, die nog wél bereid zijn om in Nederland te komen werken. Onderstaande grafiek laat zien dat het aandeel Polen vanaf 2008 gestaag is afgenomen. Daarnaast valt op dat Zuid-Europese landen zijn ingehaald door Roemenië en Bulgarije. Aanvullende onderzoeken tonen aan deze trends zich ook na 2018 hebben voortgezet.
Tijd voor verandering
Aanpassen naar de markt vraagt om een nieuwe aanpak, en dat is spannend. De verandering blijkt lastig, omdat veel bedrijven gewend zijn aan de samenwerking met Polen in de afgelopen jaren. Argumenten als: ‘We hebben altijd genoeg Poolse medewerkers gehad’, en ‘Wij werken alleen met Polen, want dat doen we al 26 jaar zo’, zijn te begrijpen. Met Poolse arbeidsmigranten weten we inmiddels goed hoe het werkt en wat we kunnen verwachten. Maar het gevolg van de niet vervulde vacatures, zorgt inmiddels al voor een terugloop van productie. Zonde. Want er zijn wel andere arbeidsmigranten van een andere nationaliteit, die dit werk willen doen.
Bedrijven die kampen met onvervulde vacatures die normaal gesproken werden opgevuld door Poolse arbeidskrachten, zullen vroeg of laat het roer moeten omgooien. Een bredere aanpak om te kunnen communiceren met meerdere nationaliteiten, zodat deze mensen het werk kunnen doen die Nederlanders zelf – en een hoop Polen – niet meer willen doen. De vraag is: blijft men vissen in een vijver die steeds leger raakt, of durven we verder te kijken?
Verandering is noodzakelijk én mogelijk
En dat verder kijken, hoe dan? Een investering is nodig, maar te overzien. Met name één goed meewerkend voorman per nationaliteit, is van belang. Iemand die op de vloer staat, communiceert met de groep en ze kan aansturen en opleiden. Het voordeel om als een van de eerste te kiezen voor innovatie richting werknemers uit bijvoorbeeld Bulgarije, is dat je nog een hoop te kiezen hebt. En met name tijdens de opstart, kan dat in je voordeel werken wanneer je bijvoorbeeld een aantal gemotiveerde meewerkend voormannen weet te vinden. Je zou kunnen stellen dat het uitstellen van deze investering, op de lange termijn juist meer tijd en geld kost omdat er steeds meer bedrijven open staan voor arbeidskrachten uit andere landen.
Meer weten of vragen over dit artikel?
